“Çerkez Ethem, kahraman mı, yoksa hain miydi”?  Son zamanlarda bazı çevreler tarafından bu konu gündeme getirilmektedir. İsterseniz konuyu kendisinden dinleyelim:

Kudüs Konsolosu İnsan Tunalı’ nın Çerkez Ethem ile yaptığı konuşmada, şunları itiraf etmiştir: “Benden başka (o dönemde) güç yoktu. Bunu Mustafa Kemal Paşa da herkes de bilirdi. Bir yandan düşmana karşı koyarken bir taraftan da yer yer patlak veren isyanları bastırmaya hep ben giderdim. Bin kişilik kuvvetimle her tarafa yetişirdim. Çünkü emrimdeki her silahlı yüz askere bedeldi. Her biri bana tapardı. Öl dedim mi, gözünü kırpmadan ateşe atılırdı. Ama ben de onları korurdum. Maksat düşmanı yenmek olduğundan, başka bir şey düşünülmezdi. Yoksa düzenli ordu askeri gibi disipline sokmak gibi sıkıya getirirsen çetecilik yapamazsın.   

Ben de emrimdekileri istediğim gibi döğüşmelerini temin için, savaş dışındaki her hareketlerini serbest bırakmıştım. Çetecilikte bu şarttır. Hele ganimet vurup kıranındır. Ama bunu baştakilere anlatamıyordum….. İşte aramızdaki ihtilaf böyle başladı. Yozgat isyanını bastırmak üzere oraya giderken Ankara’ya uğradığım zaman beni bizzat Mustafa Kemal Paşa karşılamış ve Meclis’e götürerek, bütün milletvekillerine alkışlatmıştı. O zaman değerimi biliyorlardı. Fakat sonradan bilmez oldular ve günün birinde: “Sen de adamlarınla beraber İsmet Paşa’nın emrine tabi olacaksın” dediler.

Bu olacak şey miydi? Olmaz, olamaz, etrafımdakilerin hepsi dağılır gider, bunlar sıkıya gelmez, düzen dinlemez dedimse de kimseye ve bilhassa İsmet Paşa’ya anlatamadım. İlla gideceksin, tabi olacaksın, diye ısrar ettiler. Onaylamak yok olmak demektir....Gidip Mustafa Kemal Paşa’ya bir daha söyleyeyim, bu işten vazgeçsinler. Yine eskisi gibi çalışalım… Dinlerse ne iyi, mesele kalmaz, kabul etmezse söz silahındır başka çare kalmadı’ dedim, gittim. Hasta yatıyormuş. Buna rağmen ısrar ettim.

Kabul etmedi. “Olmaz, artık çetecilik devri geçti. Ordu kuruldu. Siz de orduya bağlı çalışmaya mecbursunuz. Başka türlü harekete imkan yoktur” dedi. Beynim attı. Kararımı tatbik zamanı gelmişti. Silaha davranacağım ama baktım ki etrafım çepeçevre çevrilmiş.. Niyetimi sezmiş olacaklar. Odaya dolmuşlar, gözleri bende. Paşa da şüpheli, şüpheli bakıyor. Hatta başının altını yokluyor. Yastığının altındaki tabancaya davranıyor. Olmayacak, iş çakıldı, sırası değil dedim, odadan çıkarken her tarafta önlem aldıklarını gördüm. İş çığırından çıkmıştı. Ancak silahla çözülürdü. … Kardeşim Reşit de aynı fikirdeydi. Başka çare kalmamıştı, değişik yollar denememiz ve bir punduna getirip bu işi halletmemiz gerekirdi. …Ancak şüphelendiler, çok sıkı önlemler aldılar, bundan sonra da başka bir girişim yapma imkanı kalmadı ” demiştir. Diğer ayrıntıları, geniş olarak çıkan yayınlardan takip edebilirsiniz. (Kaynakça: ATATÜRK, Öldü mü? Öldürüldü mü? “Atatürk’e düzenlenen suikastlar” Musa Göktürk – Hasan Ali İzzet)

İZMİR SUİKASTİ:

Atatürk, 7 Mayıs 1926 günü Ankara’dan trenle birçok ile de uğrayacağı, Anamur’dan İzmir’e bir Yurt Gezisi’ne çıkmıştır. Programı önceden belirlenen bu gezide, 15 Haziran’da İzmir’e geleceği tahmin ediliyor ve yerel gazetelerde bu yönde bazı haberler de çıkmıştı. Ancak düşmanları da boş durmuyordu, İstanbul’da bir suikast planı hazırlanmıştı. Yapılan plan gereği, suikast İzmir’de Başdurak’ la Yemiş Çarşısı’ndan gelen caddelerin Kemeraltı’ndaki hükümet caddesiyle kesiştiği yerde yapılacaktı. Burası hem dönüş yeri, hem de dardı. Gazi’nin otomobili Naim Palas’a buradan geçerken yavaşlamak zorundaydı.           

Atatürk’e ateş edecekler önceden belirlenmiş. Evvela Laz İsmail, Gürcü Yusuf ve Çopur Hilmi tabancayla ateş edecekler, gerekirse bombalar kullanılacaktı. Eğer öndekiler ateş etmez veya bir aksilik çıkarsa, arkadaki Ziya Hurşit hem onların hem de Gazi’nin işini bitirecekti. Halk arasında büyük bir panik çıkacağı hesaplandı. Suikastçılar kalabalığa karışarak bekleyen otomobille Konak İskele’sine gidecekler, vapurla Karşıyaka’ya geçtikten sonra, Giritli Şevki’nin motoruyla Yunan adalarına kaçacaklardı. Kurtulma ihtimali sıfıra yakın bir plan hazırlanmıştı.

Halkın büyük ilgisi karşısında, Atatürk’ün gezisi uzamış ve 15 Haziranda henüz Balıkesir’ deydi. Plan gereği Giritli Şevki 15 Haziran’da Karşıyaka İstasyonu’na giderek trenin hangi saatte geleceğini sordu. Hareket memuru olan akrabasından trenin gelmeyeceğini öğrendi ve yaşanan…. başka gelişmelerle de endişelenmeye başladı “Tren gelmediğine göre, acaba suikasttan hükümetin haberi mi olmuştu?” Giritli Şevki’nin, Polis Müdürlüğü Siyasi Kısım Amiri Mehmet Ali Bey’e ihbar dilekçesi vermesi ve hemen yapılan baskınlar neticesinde suikastı gerçekleştirecek olan şahıslar Otel odalarında yakalanmıştı. Dolu iki İngiliz bombası ile dört otomatik tabanca, şarjörleri ile beraber ele geçirilmiş. Laz İsmail ve diğerleri olayı itiraf etmiştir.

İfadeler alınıp tahkikat derinleşince, olayın vahameti de ortaya çıkıyor, perde arkasında bir sürü siyasetçi ve İttihatçı’nın adı geçiyordu. Atatürk’ün özel treni İzmir’e, Bayraklı güzerğahı boyunca sıralanan ve hiçbir şeyden haberi olmayan halkın sevgi gösterileri arasında, 16 Haziran 1926 akşamı saat 18’de Basmane İstasyonu’na geldi. Belediye Başkanı çiçek sundu, halk ve öğrenciler candan gösterilerde bulundu. Karşılama oldukça görkemliydi. Gazi’nin otomobili yol güzergahına biriken halkı selamlayıp kurulan takların altından geçerek kalacağı Naim Palas Oteli’ne geldiğinde,izdiham derecesinde kalabalık birikmişti. Otelin balkonundan halkı selamladı. Gece muhtelif yerlerde fener alayları düzenlenmişti. Otelde onuruna verilen akşam ziyafetine katıldı.

Suikast konunda ilk resmi açıklama Ankara’da hükümet adına, 18 Haziran 1926 tarihli Hakimiyet- i Milliye gazetesinde, Tebliğ-i Resmi başlığıyla yayınlanmıştır.

“ İzmir’de melun bir suikast keşfedilerek bütün suçlular tutuklanmışlardır. Reisicumhur Hazretlerinin seyahatleri esnasında, İzmir’de tatbik olunmak üzere bir suikast tertip edildiği tezahür etmiştir. Suçlular silahları ve bombaları ve hazırlıkları ile Reisicumhur Hazretlerinin İzmir’e hareketinden bir gün evvel tevkif edilmiş ve suikast teşebbüslerini itiraf etmişlerdir. Mesele İstiklal Mahkemesi’ne tevdi edilmiş ve mahkeme heyeti davayı yerinde takip etmek üzere İzmir’e hareket etmiştir.” İzmir Suikastı Yargılamaları ve Kararları birçok kaynakta geniş olarak yer almış olup, arzu edenler buralardan takip edebilirler. (Kaynakça: Atatürk’e Kurulan Pusu- İzmir Suikastı’nın İçyüzü” Osman Selim Kocahanoğlu (Temel Yayınları)

Bu gün, 29 Ekim “Cumhuriyet Bayramımız” Kutlu olsun. Cumhuriyetimizin Kurucusu Ulu Önder Atatürk ve Kahraman silah arkadaşlarını, aziz şehitlerimizi ve gazilerimizi saygıyla anıyor ve bizlere bıraktıkları armağanı,”Türkiye Cumhuriyeti” ni sonsuza kadar korumayı taahhüt ediyoruz.

29.10.2016

Av. HÜSEYİN BASKIN